این مکاتب تجویزی به نوعی شبیه زمانی است که ما مریض هستیم و به پزشک مراجعه می‌کنیم و برایمان قرص و شربت و دارو تجویز می‌کند اما حتی اگر بهترین نسخه ممکن را هم داشته باشیم بازهم تا زمانی که آن را اجرا نکنیم تاثیری ندارد. مکاتب تجویزی در حوزه استراتژی هم به همین شکل هستند و فرآیند تشخیص و تجویز را از اجرای استراتژی جدا می‌کنند. این مکاتب سه زیرمجموعه دارند که شامل مکتب طراحی، مکتب برنامه ریزی و مکتب موقعیت‌یابی می‌شوند.

قدیمی ترین مکتب استراتژی است که بیشتر روی موسس یا مدیرعامل تمرکز دارد. اصل و اساس این مکتب تحلیل SWOT است به این صورت که ابتدا فرصت‌ها و تهدیدهای بازار شناسایی می‌شود و بعد نقاط ضعف و قوت درونی سازمان مورد بررسی قرار می‌گیرد و بعد اقدام به تدوین استراتژی می‌شود.بعداز طراحی استراتژی نیز مدیرعامل بر روند اجرای آن نظارت دارد چون استراتژیست اصلی خود اوست.

مکاتب توصیفی درمورد چگونگی ساخته شدن استراتژی صحبت می‌کند. درمورد مکاتب تجویزی گفتیم که مانند نسخه پزشک هستند زمانی که ما بیمار می‌شویم. مکاتب توصیفی مثل توصیه‌های اطرافیان‌اند مثلا توصیه به خوردن ژل رویال، چای و عسل و آبلیمو یا توصیه به آب‌نمک. در مکاتب توصیفی ما استراتژی سازمان‌های موفق را بررسی می‌کنیم و درنهایت تلاش می‌کنیم که استراتزی مناسب خودمان را از بین آن‌ها بیابیم. این دسته از مکاتب به شش دسته تقسیم می‌شوند که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.

این مکتب هم تقریبا شبیه مکتب طراحی است از این نظر که موسس یا کارآفرین نقش اصلی را در تهیه استراتزی دارد اما تفاوت اینجاست که در مکتب طراحی مدیرعامل براساس تحلیل‌هایی نظیر SOWT استراتژی خود را طراحی می‌کند اما در مکتب کارآفرینانه، مدیرعامل براساس بینش و درکی که از سازمان خود دارد استراتژی را تدوین می‌کند. این مکتب به دلیل نداشتن چهارچوب مشخص امکان دارد که به سمت زردی گرایش پیدا کند به عنوان مثال فردی بنیان‌گذاران گوگل یعنی لری پیج و سرگی برین را الگوی خود قرار دهد و از دانشگاه انصراف دهد بدون توجه به این موضوع که آن‌ها در مقطع دکتری و زمانی که 100000 دلار جذب سرمایه انجام داده بودند اینکار را کردند.

به نظر من معقولیت گذشته‌نگر عبارت جالبی است اما معنای آن چیست؟ فرض کنید من در یک حوزه مشخص تجربیاتی دارم و وقتی با موقعیتی رو‌به‌رو می‌شوم براساس همان تجربیات تصمیم میگیرم که آن کار خوب است یا بد اما اگر همه براساس همین مدل فکر و عمل کنند نتیجه این است که هیچ نوآوری حاصل نمی‌شود و این مدل فکری نهایتا منجر به بهبود ده درصدی می‌شود اما مواردی که زندگی بشر را تغییر دادند حاصل بهبود ده‌ درصدی نبودند بلکه نتیجه نوآوری‌های ده برابری بودند. اگر به حوزه نوآوری و کارآفرینی علاقه‌مند هستید پیشنهاد می‌کنم پادکست کارکست را از دست ندهید، خصوصا اپیزود نهم که درمورد همین نوآوری ده برابری و روش‌های رسیدن به آن مباحث جذابی را مطرح می‌کند.

بعضی صنایع وجود دارند که امکان تعیین یک استراتژی از پیش طراحی شده در آن‌ها فراهم است اما بیشتر صنایع امروز محیطی پرتلاطی دارند و سازمان‌های پیچیده‌ای درون آن‌ها فعالیت می‌کنند و همین غیرقابل پیش‌بینی بودن نیاز به امتحان کردن، یادگرفتن و مجدد امتحان کردن را افزایش می‌دهد که این دقیقا تعریف مکتب یادگیری است.

بعضی عوامل باعث می‌شوند ما در کسب و کار قدرت چانه زنی بالایی پیدا کنیم که ممکن است از آن برای گرفتن یک حق امتیاز خاص، یک مجوز ویژه یا زمین زدن یک رقیب استفاده کنیم یا اصلا شرکت رقیب را بخریم. این دقیقا کاری است که فیس بوک با استفاده از قدرت، نفوذ و ثروتش با بازار و رقبای خود می‌کند که مثال واضح آن اینستاگرام و واتس آپ هستند که توسط فیسبوک خریداری شدند. این دسته استراتژی‌ها که به صورت ناگهانی شرایط استفاده از آن‌ها پیش می‌آیند می‌تواند نظم موجود در شرکت‌ها، بازارها و صنایع را بهم بزند که دقیقا نقطه مقابل مکتب فرهنگ است که تلاش می‌کند ثبات و نظم را حفظ کند و از این طریق به نتیجه برسد.

این مکتب درمورد تاثیرات محیطی صحبت می‎کند و آن را مورد بررسی قرار می‌دهد. البته در مکاتب دیگر هم محیط نقش خود را ایفا می‌کند مثلا در مکتب موقعیت‌یابی. اما در مکتب محیطی توجه بیشتری به محیط می‌شود به عنوان مثال در اپیزود استراتژی اقیانوس آبی گفتیم زمانی که قیمت نفت بالا رفت خودروسازهای ژاپنی با خودرو‌های کم مصرف خود بازار آمریکا را به دست گرفتند. از طرفی سایرخودروسازها هم با توجه به تغییر شرایط محیطی، استراتژی تولید خودروهای کم مصرف را در پیش گرفتند.

تا اینجا مکاتب تجویزی را توضیح دادیم و گفتیم که تمرکز کمتری روی اجرا دارند و سنتی‌تر به استراتژی نگاه می‌کنند. بعداز آن به مکاتب توصیفی را توضیح دادیم و گفتیم انواع مختلف استراتژی‌های سازمان‌های موفق نگاه و الگو برداری می‌کنند. این دسته از مکاتب شامل 6 دسته بودند به عنوان مثال مکتب کارآفرینی که به شم و شهود اشاره دارد، مکتب شناختی که ذهن استراتژیست را مورد بررسی قرار می‌دهد، مکتب یادگیری به نوآوری و مکتب قدرت به توان بهم زدن نظم موجود اشاره دارند که نقطه مقابل مکتب فرهنگ است و در نهایت مکتب محیطی که محیط بیرون سازمان را مدنظر قرار می‌دهد. حالا سراغ سومین دسته از مکاتب می‌رویم یعنی مکتب ترکیبی.

در حقیقت ترکیب تمام مکاتبی است که تا اینجا گفتیم. اگر هر مکتب را به عنوان ابزار ببینیم مهم است که چه مقدار و به چه ترتیبی از آن‌ها استفاده می‌شود که این کار سخت استراتژیست است و به عوامل مختلفی مثل طول عمر سازمان، ساختار آن، رقابت پذیری بازار و منابع انسانی بستگی دارد.

در اپیزود هفتم پاپیروس درمورد کتاب جمگل استراتژی صحبت کردیم و سه دسته از مکاتب استراتژی را به همراه زیرمجموعه‌هایشان نام بردیم و توضیح دادیم. ممنون میشیم اگر این اپیزود براتون مفید بوده، پاپیروس را به دوستان خود معرفی کنید.